అభివృద్ధి పేరిట విధ్వంసం సృష్టి స్తున్న ప్రభుత్వాలు

భారతదేశం, దాని విస్తృతమైన వ్యవసాయ భూములు, దట్టమైన అడవులు, సమృద్ధమైన సహజ వనరులతో, ఆర్థికాభివృద్ధి పేరుతో గత కొన్ని దశాబ్దాలుగా తీవ్రమైన భూస్వాధీన సమస్యలను ఎదుర్కొంటోంది. కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు, దేశీయ, విదేశీ కార్పొరేట్ కంపెనీలతో కలిసి, నగరాభివృద్ధి, ఫ్యాక్టరీలు,రోడ్ల నిర్మాణం, భూగర్భ ఖనిజాల తవ్వకం, ఫార్మా ఇండస్ట్రీలు,అణు విద్యుత్ కేంద్రాల కోసం వ్యవసాయ,అటవీ భూములను స్వాధీనం చేసుకుంటున్నాయి. ఈ ప్రక్రియలో, రైతులు, గిరిజనులు, స్థానిక సముదాయాలను బలవంతంగా, భయపెట్టడం లేదా ప్రలోభపెట్టడం ద్వారా నిర్వాసితులుగా మారుతున్నారు. ఈ “ల్యాండ్ పుల్లింగ్” లేదా “ల్యాండ్ గ్రాబింగ్” అనే పదాలు ఈ అన్యాయాన్ని సూచిస్తున్నాయి. ఇది పర్యావరణ విధ్వంసం, సామాజిక అసమానతలు మరియు ఆర్థిక అస్థిరత్వాన్ని మరింత తీవ్రతరం చేస్తోంది. ఈ వ్యాసం భారతదేశంలోని వివిధ రాష్ట్రాలలో ఈ సమస్య యొక్క తీవ్రతను, గణాంకాలతో సహా, విమర్శనాత్మక దృక్కోణంతో విశ్లేషిస్తుంది.

1.ఒడిశా:

ఒడిశా రాష్ట్రం ఖనిజ సంపదకు ప్రసిద్ధి చెందిన రాష్ట్రం. ఇక్కడ బొగ్గు, బాక్సైట్,ఇనుము ఖనిజాల తవ్వకం కోసం పెద్ద ఎత్తున భూమి స్వాధీనం జరుగుతోంది. 2000ల నుండి, వేదాంత, పోస్కో, అలాగే టాటా వంటి కార్పొరేట్ కంపెనీలు ఒడిశాలోని గిరిజన ప్రాంతాలలో భూములను స్వాధీనం చేసుకున్నాయి. ఉదాహరణకు, నియాంగిరి కొండలలో వేదాంత కంపెనీ బాక్సైట్ తవ్వకం కోసం దాదాపు 660 హెక్టార్ల అడవి భూమిని స్వాధీనం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నించింది, దీనివల్ల డోంగ్రియా కొండ్ గిరిజనులు తమ జీవనోపాధిని కోల్పోయే ప్రమాదం ఏర్పడింది.

గణాంకాల ప్రకారం, ఒడిశాలో 2005 నుండి 2020 వరకు 1.5 లక్షల హెక్టార్ల భూమి ఖనిజ తవ్వకం అలాగే పారిశ్రామిక ప్రాజెక్టుల కోసం స్వాధీనం చేసుకున్నారు. ఈ ప్రక్రియలో, 40,000 కంటే ఎక్కువ గిరిజన కుటుంబాలు నిర్వాసితులుగా మారాయి. ఈ భూమి స్వాధీనం వల్ల అడవులు నాశనం కావడంతో పాటు, స్థానిక నీటి వనరులు కలుషితమయ్యాయి, ఇది పర్యావరణ విధ్వంసానికి దారితీసింది.

2. ఆంధ్రప్రదేశ్ – తెలంగాణలో:

నగరాభివృద్ధి, ఫార్మా హబ్‌లు

ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణ రాష్ట్రాలు ఫార్మా ఇండస్ట్రీలు, నగరాభివృద్ధి కోసం భూమి స్వాధీనంలో ముందంజెలో ఉన్నాయి. హైదరాబాద్‌లో ఫార్మా సిటీ ప్రాజెక్ట్ కోసం, 12,000 ఎకరాల భూమిని స్వాధీనం చేసే ప్రతిపాదన ఉంది. దీనిలో ఎక్కువ భాగం సారవంతమైన వ్యవసాయ భూమి. ఈ ప్రాజెక్ట్ వల్ల వేలాది రైతులు తమ జీవనోపాధిని కోల్పోయారు. అదేవిధంగా, అమరావతి రాజధాని నగర ప్రాజెక్ట్ కోసం ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో 33,000 ఎకరాల భూమిని స్వాధీనం చేసుకున్నారు,మరో 35000 ఎకరాల భూమి కావాలంటున్నారు. దీనిలో ఎక్కువ భాగం రైతుల నుండి బలవంతంగా తీసుకోబడింది.

ఈ భూమి స్వాధీనం వల్ల స్థానిక రైతులు తీవ్ర నష్టాన్ని ఎదుర్కొన్నారు. ఉదాహరణకు, అమరావతి ప్రాజెక్ట్‌లో 29,000 మంది రైతులు తమ భూములను కోల్పోయారని ఒక నివేదిక తెలిపింది. ఈ ప్రాంతంలోని ఫార్మా ఇండస్ట్రీలు కాలుష్యానికి కారణమవుతున్నాయి. దీనివల్ల నీటి వనరులు,గాలి ,నేల కలుషితమవుతున్నాయి. హైదరాబాద్ సమీపంలోని పటాన్‌చెరు ప్రాంతంలో ఫార్మా కంపెనీల వల్ల నీటి కాలుష్యం 60 శాతం పెరిగిందని ఒక అధ్యయనం సూచిస్తోంది.గచ్చీబౌలీ, హైదరాబాద్ సెంట్రల్ యూనివర్సిటీ భూముల్లో వుంది ఎకరాల్లో పచ్చని అడవిని వందల బుల్డోజర్లతో నరికేశారు. హైదరాబాద్ చుట్టుపక్కల భూములు, చెరువులు,కుంటలు, కబ్జాలకు గురవుతున్నాయి.ఇతర మెట్రో రైలు మార్గం కోసం సుందరీకరణ పేరుతో ప్రభుత్వ భూములు స్వాధీనం చేసుకుంటున్నారు.ప్రజల గోడు పట్టించుకొనే నాథుడే లేడు.

3.ఛత్తీస్‌గఢ్:

బొగ్గు తవ్వకం మరియు అడవుల నాశనం

ఛత్తీస్‌గఢ్ రాష్ట్రంలో బొగ్గు తవ్వకం కోసం పెద్ద ఎత్తున భూమి స్వాధీనం జరుగుతోంది. హస్దేవ్ అరణ్య ప్రాంతంలో, 1,700 హెక్టార్ల అడవి భూమిని బొగ్గు తవ్వకం కోసం స్వాధీనం చేసుకున్నారు, దీనివల్ల 15,000 గిరిజనులు నిర్వాసితులుగా మారారు. ఈ ప్రాంతంలోని అడవులు, జీవవైవిధ్యం కోసం కీలకమైనవి, కానీ బొగ్గు తవ్వకం వల్ల 20% అడవులు నాశనమయ్యాయని ఒక నివేదిక తెలిపింది.

ఈ భూమి స్వాధీనం వల్ల స్థానిక గిరిజనుల జీవనోపాధి, సాంస్కృతిక వారసత్వం తీవ్రంగా దెబ్బతిన్నాయి. అదనంగా, బొగ్గు తవ్వకం వల్ల గాలి కాలుష్యం 40 శాతం పెరిగిందని, నీటి వనరులు కలుషితమైనట్లు అధ్యయనాలు సూచిస్తున్నాయి.

4.మహారాష్ట్ర:

నగరాభివృద్ధి మరియు పర్యావరణ నాశనం

మహారాష్ట్రలో ముంబై మరియు పుణె వంటి నగరాల విస్తరణ కోసం భూమి స్వాధీనం తీవ్ర స్థాయిలో జరుగుతోంది. నవీ ముంబైలోని స్పెషల్ ఎకనామిక్ జోన్ (ఎస్.ఈ.జెడ్.) కోసం 10,000 ఎకరాల భూమిని స్వాధీనం చేసుకున్నారు, దీనిలో ఎక్కువ భాగం వ్యవసాయ భూమి. ఈ ప్రాజెక్ట్ వల్ల 12,000 రైతులు తమ జీవనోపాధిని కోల్పోయారు. అదనంగా, ఈ ప్రాంతంలోని మాంగ్రోవ్ అడవులు నాశనమవడం వల్ల పర్యావరణ సమతుల్యత దెబ్బతింది.

5. తమిళనాడు:

అణు విద్యుత్ కేంద్రాలు మరియు కాలుష్యం

తమిళనాడులోని కూడంకుళం అణు విద్యుత్ కేంద్రం కోసం 1,000 ఎకరాల భూమిని స్వాధీనం చేసుకున్నారు, దీనివల్ల స్థానిక మత్స్యకారులు మరియు రైతులు తీవ్రంగా నష్టపోయారు. ఈ ప్రాజెక్ట్ వల్ల సముద్ర జీవవైవిధ్యం దెబ్బతినడంతో పాటు, రేడియేషన్ భయం స్థానికులలో ఆందోళన కలిగిస్తోంది. గణాంకాల ప్రకారం, కూడంకుళం ప్రాంతంలో 5,000 మత్స్యకార కుటుంబాలు తమ జీవనోపాధిని కోల్పోయాయి.

విమర్శనాత్మక పరిశీలన:

ఈ భూమి స్వాధీనం మరియు ల్యాండ్ గ్రాబింగ్ ప్రక్రియలు ఆర్థికాభివృద్ధి పేరుతో జరుగుతున్నప్పటికీ, అవి సామాజిక, పర్యావరణ సమస్యలను తీవ్రతరం చేస్తున్నాయి. మొదట, ఈ ప్రక్రియలో రైతులు మరియు గిరిజనులు తమ జీవనోపాధిని కోల్పోతున్నారు, దీనివల్ల పేదరికం, అసమానతలు పెరుగుతున్నాయి. రెండవది, పర్యావరణ విధ్వంసం, అడవుల నాశనం, నీటి కాలుష్యం, గాలి కాలుష్యం—జీవవైవిధ్యానికి మరియు మానవ ఆరోగ్యానికి హాని కలిగిస్తోంది. మూడవది, ఈ ప్రాజెక్టులు తరచూ స్థానిక సముదాయాల సమ్మతి లేకుండా బలవంతంగా అమలు చేయబడుతున్నాయి, ఇది మానవ హక్కుల ఉల్లంఘనకు దారితీస్తోంది.

ప్రభుత్వాలు మరియు కార్పొరేట్ సంస్థలు “ఆర్థికాభివృద్ధి”ని న్యాయంగా సమర్థిస్తున్నప్పటికీ, ఈ ప్రక్రియలు స్థానిక సముదాయాలకు న్యాయం చేయడంలో విఫలమవుతున్నాయి. పర్యావరణ సమతుల్యత మరియు సామాజిక న్యాయం మధ్య సమతుల్యత సాధించడానికి, భూమి స్వాధీనం ప్రక్రియలో పారదర్శకత, స్థానికుల సమ్మతి, మరియు న్యాయమైన పరిహారం అవసరం.

చివరిగా…భారతదేశంలో భూమి స్వాధీనం మరియు ల్యాండ్ గ్రాబింగ్ సమస్యలు సామాజిక, ఆర్థిక, మరియు పర్యావరణ రంగాలలో తీవ్రమైన సవాళ్లను సృష్టిస్తున్నాయి. ఒడిశా, ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణ, ఛత్తీస్‌గఢ్, మహారాష్ట్ర, మరియు తమిళనాడు వంటి రాష్ట్రాలలో ఈ సమస్య యొక్క తీవ్రత స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది. ఈ అన్యాయాలను నివారించడానికి, ప్రభుత్వాలు స్థిరమైన అభివృద్ధి విధానాలను అనుసరించాలి, స్థానిక సముదాయాల హక్కులను గౌరవించాలి, పర్యావరణ సంరక్షణకు ప్రాధాన్యత ఇవ్వాలి. లేనిపక్షంలో, ఈ విధ్వంసం భవిష్యత్తు తరాలకు తీరని నష్టాన్ని కలిగిస్తుంది.

డాక్టర్ కోలాహలం రామ్ కిశోర్.
9849328496.